W czasach nowożytnych większa część dzisiejszej Białorusi wchodziła w skład Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W czasie zaborów na obszarze Białorusi powstawały organizacje konspiracyjne i tam też żyli i tworzyli polscy pisarze czy poeci doby Romantyzmu i Pozytywizmu – np. Adam Mickiewicz lub Eliza Orzeszkowa. Wspólna, kilkusetletnia historia sprawia, że zwiedzanie przez Polaków Białorusi przybiera często formę sentymentalnej podróży po utraconych ziemiach wschodnich. I trudno jest się temu dziwić, w końcu gdzie by nie popatrzeć, to wszędzie na Białorusi znaleźć można ślady polskości.
Jeśli chcemy na Białorusi podążać śladami Mickiewicza, to za główny cel tej podróży powinniśmy obrać Nowogródek. W końcu to właśnie tutaj znajduje się Dom – Muzeum Mickiewicza, Kościół Farny, w którym Mickiewicz został ochrzczony, a także poświęcony polskiemu poecie kopiec. Muzeum Adama Mickiewicza usytuowane jest w zrekonstruowanym (w II poł. XIX w.) Dworku Mickiewicza, czyli w miejscu, w którym poeta spędził swoją młodość. Dziś w muzeum można zobaczyć wiele, związanych z życiem poety eksponatów, z tym że większość z nich to obiekty wypożyczone z warszawskiego Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza. Kościół Farny, zwany także Farą Witoldową (a to dlatego, że w 1422 r. wziął tu ślub król Władysław Jagiełło z Zofią Holszańską) lub Białą Farą, również znany jest z odniesień do życia i twórczości Mickiewicza. Poeta został tu ochrzczony w 1799 r., a w jednej z kaplic kościoła wisi cudowny obraz Matki Bożej Nowogródzkiej, który Mickiewicz umieścił w inwokacji do „Pana Tadeusza”. Kopiec Mickiewicza jest najmniej znanym, ale równie interesującym miejscem pamięci o poecie. Kopiec został usypany w okresie dwudziestolecia międzywojennego, niedaleko Wzgórza Zamkowego.
Warto dodać, że w okolicy Nowogródka usytuowane są także dwa inne, ważne miejsca, które znajdziemy w twórczości Mickiewicza. Ok. 20 km na południe położone jest Jezioro Świteź, znane wszystkim z ballad „Świteź” i „Świtezianka”, natomiast ok. 50 km na południowy – wschód od Nowogrodu usytuowany jest Zamek w Mirze (objęty ochroną UNESCO), który stanowi pierwowzór Zamku Horeszków w polskiej epopei narodowej „Pan Tadeusz”.
Wiele śladów polskości znajdziemy także w Grodnie – dawnym mieście królewskim Rzeczypospolitej Obojga Narodów. To właśnie tutaj znajduje się Stary Zamek – dawna siedziba Stefana Batorego oraz miejsce obrad sejmu walnego od końca XVI do poł. XVIII w. Choć zamek nie przypomina dziś pięknej, renesansowej rezydencji królewskiej z końca XVI w., to jednak można w nim zobaczyć kilka ciekawych eksponatów, w tym testament Tadeusza Kościuszki. Na uwagę zasługuje także pobliski Nowy Zamek, wzniesiony w poł. XVIII w. przez Augusta III Sasa (obecna budowla to jednak w dużej mierze powojenna, utrzymana w stylu socrealistycznym, rekonstrukcja). W Nowym Zamku obradował w 1793 r. Sejm grodzieński – ostatni Sejm I Rzeczypospolitej. Tutaj także, w 1795 r., dokument o abdykacji podpisał Stanisław August Poniatowski.
Na Białoruś możemy przyjechać z wycieczką zorganizowaną albo na własną rękę. Jeśli chodzi o wycieczki, to warto jest przeglądnąć program objazdówki „Białoruś – Białoruski rekonesans”, który obejmuje dokładne zwiedzanie Nowogródka i Grodna, a także stolicy Białorusi - Mińska oraz Pińska – stolicy białoruskiego Polesia. Jeśli zdecydujemy się na samodzielną podróż, to musimy pamiętać, że przed wyjazdem potrzebujemy nabyć wizę. Można ją dostać w konsulatach w Warszawie, Białymstoku, Białej Podlaskiej oraz w Gdańsku.